حقوق شهروندی

یک شهروند از دو نوع خودمختاری بهره‌مند است:

• خودمختاری عمومی (Public Autonomy): این که آزادانه در شکل‌گیری باورهای عمومی و تصمیمات جمعی مشارکت داشته باشد. یک شهروند حق صدای برابر و رأی برابر دارد.

• خودمختاری خصوصی (Private Autonomy): این که آزادانه تصمیم بگیرد چگونه به زندگی خود معنا و ارزش دهد. 

و این هر دو متضمنِ کنش‌گری و مسؤولیت‌پذیری است. واژه‌ی «شهروند»، به معنای تاریخی و مدرنِ خود، تخصیصی به مفهومِ «حقوق» می‌زند که آن را بسیار پیش‌روتر و رهایی‌بخش‌تر از مفهومِ اساسی و جهان‌شمولِ «حقوق بشر» می‌سازد. از همین جا تمایز «شهروند» و «رعیت» مشخص می‌شود. اگر رعیت را باید مراعات کرد و پاس‌بانی از او بر عهده‌ی حکومت و خواص است، شهروند خود مطالبه‌گر است و تصمیم می‌گیرد چه چیزی خوب است، و چگونه می‌توان با گفت‌وگو و مشارکت عمومی به آن دست یافت، و البته به همین میزان نیز مسؤول خواهد بود. اما تمام ماجرای «تصمیم» در گرو «آگاهی» و «جرأت» است، و جرأت نیز، دست کم تا آن‌جا که اکتسابی است، برآمده از اصالتِ آگاهی است. به همین دلیل بدون آگاهی، «شهروندی» فانتزیِ ترحم‌انگیزی بیش نیست.

شهروندی در مجموعه‌ای از حقوق خلاصه نمی‌شود، بلکه تلاش برای استیفای این حقوق است. شهروندی مبارزه‌ی مسؤولانه برای آزادی و برابری است.